Angst om door de mand te vallen - Het imposter syndroom

Het is donderdag 2 december. De Covid maatregelen dwingen mij sinds voorjaar 2020 veelal vanuit huis te werken. Ik zit achter mijn laptop in de woonkamer, voor mijn online coaching calls, terwijl het buiten regent. Via Microsoft Teams maak ik contact met Linda. Na zo’n zeven minuten over Corona en het thuiswerken te hebben gepraat, vraag ik haar naar haar leerdoel en coaching vraag.

‘ Ik worstel met mijn nieuwe rol, helemaal als ik een online meeting met klanten heb.’ Ze kijkt enigszins bedrukt in de camera.

‘ Wat voor klanten?’, vraag ik.

‘ Vooral bestuurders.’

‘ Zijn het vooral mannen of vrouwen?’, wil ik van haar weten.

‘ In mijn werk zijn het eigenlijk altijd mannen.’

Een vrouw in een mannenwereld.

‘ Beschrijf eens hoe dat gaat tijdens een meeting met deze seniore mannen.’

‘ Ik voel me dan gespannen en ben bang om iets te zeggen omdat ik bang ben dat iemand anders op dat moment ook iets wil zeggen ..’

‘ En welk risico loop je dan?’

‘ Dat ze mij een domme kluns vinden.’

‘ Hoe oud ben je dan, als je je zo voelt?’

‘ Weet ik niet, 14?’

‘ Je voelt je dan 14?’

‘ Ja, in ieder geval jong. ‘

‘ Een beetje Calimero, zij zijn groot en ik ben klein?’.

‘ Ja, ik ben de jongste en ik hoor hier ook helemaal niet, ik ben helemaal geen expert.’

‘ En hoe gaat het dan verder?’

‘ Ik verstop me en zeg niets en na de meeting, als ik de laptop dichtklap baal ik enorm van mijzelf.’

‘ Waar baal je dan het meeste van?’

‘ Vanuit mijn nieuwe rol moet je zichtbaar zijn, niet onzichtbaar.’

‘ Want anders?’

‘ Anders ben je niet geschikt voor deze functie.’

‘ Dus als je iets zegt ben je bang dat ze je een domme kluns vinden, en als je niets zegt ben je bang dat ze je niet geschikt vinden.’

‘Ja.’

‘ Dan kun je het dus nooit goed doen?’

‘ Nee, eigenlijk niet.’

Een perfect recept voor burn- out

Ik denk dat een op de vijf deelnemers aan onze trainingen er last van heeft, het gevoel (in de toekomst) door de mand te gaan vallen. Beter bekend als het imposter (bedrieger) syndroom. Vaak is het zo, dat hoe intelligenter de man of vrouw in kwestie is, hoe groter de angst is om ontmaskert te worden als ‘niet deskundig’. De enige manier om het gevoel van ‘niet goed genoeg’ te bestrijden is door alles tot in de puntjes voor te bereiden en niets aan het toeval over te laten.

Deze perfecte voorbereiding ontgaat de leidinggevenden meestal niet, met als gevolg dat de harde werker beloond wordt met meer verantwoordelijkheid en/of promotie waarmee de angst om door de mand te vallen nóg groter wordt. Een perfect recept voor een burn- out.

In het geval van Linda was het niet anders. Na haar promotie zag ze als een berg op tegen online meetings met klanten. Bang om het verkeerde te zeggen, niet genoeg te weten, op het verkeerde moment te reageren, kortom, door de mand te vallen en ontmaskerd te worden als “niet deskundig”.

Triggers

Angst om door de mand te vallen heeft zelden iets te maken met de situatie in het hier en het nu. De situatie is slechts een trigger naar een oudere imprint, een eerdere ervaring waar mensen zich vaak niet meer bewust van zijn. De eerdere ervaring was zo bedreigend dat een al dan niet onbewuste strategie in het leven geroepen werd om bescherming te bieden. ‘Als ik mij maar zus of zo op stel, dan voorkom ik kritiek/ pijn/ afwijzing’.

De overlevingsstrategie was toen de beste keuze in de gegeven situatie, maar in het volwassen leven werkt de strategie niet meer omdat het de persoonlijke groei juist stagneert. De strategie ‘Ik mag geen fouten maken/ ik moet perfect zijn’ is een antwoord op gemis van veiligheid in de jonge jaren. Een kind denkt in het gezin of op school de boel bij elkaar te kunnen houden door geen fouten te maken en overtuigt zichzelf ervan dat een fout ervoor kan zorgen dat de boel ontploft. Dit geeft natuurlijk weinig speel- en bewegingsruimte en veel te veel verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd ontwikkelt het kind wel een enorm talent als harde werker met veel oog voor detail.

Bochtje maken

Een omgang vinden met deze gevoelens van te kort schieten en de angst om door de mand te vallen gaat via bewustwording van de oude imprint, de vroege impactvolle ervaring. Vragen die je jezelf kunt stellen zijn: waar ken ik dit van? Wat speelde er toen?

Je erkent dat de gevoelens toen klopten, je had toen geen keus in tegenstelling tot nu als volwassene. Zodra het gevoel weer op komt zetten, de zenuwen weer op beginnen te spelen, erken je de trigger als aanleiding en niet de oorzaak. Je drukt bij wijze van spreken op de pauzeknop om meer afstand te nemen, een creëert soort helikopter view op jezelf. Je kijkt naar de oude ervaring (oorzaak) en daarna naar de situatie nu waarin de zenuwen opspelen (aanleiding).

Toen en nu

Het gaat hierbij om de bewuste constatering dat er een verschil is tussen toen en nu. Toen had je geen keuze, maar nu, als volwassene heb je altijd een keuze. Door heel bewust in gedachte het bochtje te maken langs de oude ervaring naar de nieuwe ervaring komt er ruimte in het denken in plaats van dat de emotie met jou aan de haal gaat.

Hoe vaker je dit ‘bochtje’ maakt, hoe makkelijker het wordt om met de trigger om te gaan.

Niet voor niets wordt wel gezegd dat je je angst in de ogen moet kijken.

Hier een flowchart met de 8 stappen.