‘Het middelpunt van de belangstelling? Dat noemden ze bij ons thuis uitslovers’

28 november 2019 - Na een training rijd ik in het donker terug over de A2 van Utrecht naar Amsterdam en luister naar BNR. ‘Vroeger had ik spreekangst, nu is presenteren mijn core business’, klinkt tijdens het reclameblok uit de speakers. Presentatievaardigheden maken het verschil op de werkvloer. Wie zijn of haar ideeën met impact kan overbrengen, staat 10-0 voor op mensen die dat niet kunnen. Voor spreekangst of plankenkoorts geldt dat we weten wat de aanleiding is: spreken in het openbaar. Maar wat is de oorzaak?

Door Andreas Vonder Het is het najaar van 2015. We staan op het podium van een klein theater in Amsterdam terwijl 23 paar ogen vanuit de donkere zaal naar ons kijken. Een traan biggelt over de wang van de vrouw terwijl ze haar ademhaling vastzet in haar borst. ‘Dit’, zeg ik, ‘deze plek op het podium in de spotlight, noem ik de plek van de aandacht. Niet iedereen heeft in het leven mogen oefenen met het innemen van deze plek. Wie nooit is uitgenodigd de plek van de aandacht in te nemen, ervaart het podium, de spotlight, het publiek als een bedreiging.’ Ze slaakt een zucht en door de tranen breekt een glimlach door. ‘Het klopt’, zegt ze zacht. ‘Ik vind het vreselijk om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Bij ons thuis vonden ze dat uitslovers…’ Blind Als theatermaker leefde ik jarenlang in de veronderstelling dat ik buiten het theater weinig te bieden had. Ik had bijbaantjes als afwasser in een Ierse Pub, betonvlechter in de bouw, garderobemedewerker bij de Stadsschouwburg. Het besef dat organisaties geïnteresseerd zijn in hoe acteurs, actrices en regisseurs tot een voorstelling komen, hoe ze repeteren, hoe ze elkaar feedback geven, hoe ze omgaan met zenuwen, opende mijn ogen. Hoe had ik zo blind kunnen zijn?  Iedere professional die zichzelf wil ontwikkelen, moet vroeg of laat aan de slag met spreken in het openbaar en theatermakers zijn bij uitstek experts in presenteren. Spotlight Wat in 2013 begint als een verkennende vraag van de head of innovation bij een big four accountancy kantoor, resulteert in de daarop volgende jaren in een serie storytellingtrainingen waarin meer dan zevenhonderd professionals begeleid worden om op een podium in het theater in de spotlight te gaan staan met een persoonlijk verhaal.  Aan kwaliteit bij de consultants, accountants, partners en directeuren geen gebrek. In de manier waarop zij zichzelf bij de klant presenteren, valt nog een  wereld te winnen. Aandacht De leerdoelen die wij voorafgaand aan de training van de deelnemers ontvangen, zijn vaak vergelijkbaar. Hoe kom ik zelfverzekerd over? Hoe vertel ik een verhaal met impact? Hoe structureer ik een verhaal? Hoe houd ik mijn zenuwen in bedwang?  Allemaal legitieme vragen waar wij als theatermakers mee aan de slag kunnen. De belangrijkste vraag bij spreken in het openbaar is: hoe bewoon je de plek van de aandacht? Welke imprint (overtuiging vormende ervaring) wordt er geopend als je jezelf zichtbaar maakt voor anderen? Welk verhaal vertel je jezelf? En hoe overschrijf je eventuele negatieve ervaringen uit het verleden om je plek in te nemen in de spotlight? Geraakt Zes weken later. Ditmaal in het Zonnehuis, een groot theater in Amsterdam Noord. Dezelfde groep, dezelfde vrouw maar nu vol zelfvertrouwen. Ze vertelt het verhaal van verlangen en verraad. Over wegcijferen en tevoorschijn komen, met een les voor het publiek: durf te vragen! Ze staat als een huis, natuurlijk is er emotie, maar ze kan de emotie ‘containen’. Het publiek is diep geraakt en er volgt een oorverdovend applaus. Tijdens de borrel na afloop vertelt ze mij dat ze dankzij haar hervonden zelfvertrouwen die week met haar bedrijf een pitch gewonnen heeft.